masz jeszcze pięć minut

* * *

mam masz, miej

1. (oznacza posiadanie, cechę, związek z czymś l. kimś, władzę nad czymś) have, have got; mieć coś na sobie have sth on; masz dużo pieniędzy/czasu you have l. you've got a lot of money/time; mieć niebieskie oczy have blue eyes; czy masz samochód? do you have a car?; have you got a car?; nie mam przy sobie pieniędzy I have l. I've got no money on me; masz przy sobie paszport? do you have your passport with you?; mam pomysł I have an idea; nie mam pojęcia, o czym mówisz I have no idea what you're talking about; mam brata i siostrę I have a brother and a sister; co masz w ręce? what are you holding in your hand?; mieć dużo do zrobienia have a lot to do; mieć coś do powiedzenia have sth to say; mieć coś do dyspozycji have sth at one's disposal; mam sprawę do załatwienia I have some business to do; nie mam na nowy samochód pot. I cannot afford a new car; masz jeszcze pięć minut you still have five minutes; mam teraz wykład I'm lecturing right now; mam gości I am having guests; ona ma kochanka she has a lover.

2. ( w różnych utartych zwrotach) mam już dość I've had enough; mieć kogoś/czegoś po dziurki w nosie be fed up with sb/sth; mieć kogoś po swojej stronie have sb on one's side; mieć coś za sobą have sth over; mieć coś z głowy pot. be rid of sth; czy masz coś przeciwko mnie? do you have something against me?; mieć coś komuś za złe hold sth against sb; mieć z kimś/czymś do czynienia deal with sb/sth; mam z kimś na pieńku pot. have a bone to pick with sb; mieć w czubie pot. be tipsy; mieć fioła l. bzika żart. be crazy, have a bee in one's bonnet; mieć coś w nosie pot. not give a hoot about sth; mieć coś w dupie wulg. not give a shit about sth; ona ma to do siebie, że... it is characteristic of her that...; mieć z kimś dziecko have a child with sb; mam cię w garści I have you on toast; mieć kogoś w kieszeni have sb in one's pocket; mieć głos have the floor; mieć znajomości have connections; mieć kogoś/coś na oku keep an eye on sb/sth; mieć coś na sumieniu have sth on one's conscience; mieć coś na uwadze l. w pamięci bear sth in mind; mieć coś na myśli have sth in mind; co masz na myśli? what do you mean?; mieć czelność coś zrobić have the cheek to do sth; mieć czyste ręce have clean hands; mieć czyste/nieczyste sumienie have a clear/guilty conscience; mieć coś pod ręką have sth at hand; mieć coś w zanadrzu have sth up one's sleeve; mieć szczęście/pecha be lucky/unlucky; nie mieć grosza przy duszy be penniless, be broke.

3. (choroby, dolegliwości) mieć odrę have measles; mieć kaszel have a cough; mieć zakatarzony nos have a running nose.

4. pot. (= uwieść, odbyć stosunek seksualny z) have (sb); czy już ją miałeś? have you had her yet?

5. ( w wykrzyknikach) masz! (= proszę!) here you are!; a masz! take this!; masz za swoje get your desert!; mam cię! I got you!; gotcha!; masz ci los! too bad!

6. (dane osobiste, wymiary itp.) mam na imię Tomasz my name is Thomas; ile masz lat? how old are you?; ona ma siedemnaście lat she's seventeen years old; ta łódź ma pięć metrów długości this boat is five meters long; mam metr osiemdziesiąt wzrostu I am one hundred and eighty centimeters tall; godzina ma sześćdziesiąt minut there are sixty minutes in an hour; pociąg ma dziesięć minut spóźnienia the train is ten minutes late.

7. mieć miejsce happen, occur, take place.

8. ( z przeczeniem i zaimkiem) nie mieć co jeść have nothing to eat; nie mam co ze sobą zrobić I don't know what to do with myself; nie mieć gdzie się podziać have no place to go; nie mieć nic do powiedzenia have nothing to say; nie mieć nic do stracenia have nothing to lose.

9. (z przeczeniem w trzeciej osobie czasu teraźniejszego: oznacza brak l. nieistnienie) jej tu nie ma she isn't here; nie ma tu nikogo there's nobody here; nie ma co płakać there's no need to cry; it's no use crying; nie ma to jak w domu! (there's) no place like home!; nie ma sprawiedliwości na tym świecie there is no justice in this world; nie ma mnie dla nikogo tell everyone I am out; nie ma deszczu there's no rain; it isn't raining; nie ma jej w domu she's not at home; she's out; nie ma sprawy no problem.

10. ( wyraża powinność) be to, be supposed to; co mam teraz zrobić? what am I supposed to do now?; mam wyjechać o czwartej I am to leave at four; to mam być ja? is this supposed to be me?; mam przyjechać czy nie? should I come or not?; czas miał pokazać, że... time was to show that...; co ma wisieć, nie utonie if you're born to be hanged you shall never be drowned.

11. ( wyraża niespełnione oczekiwania) miałem zostać inżynierem I was to have been an engineer.

12. (wyraża spełnienie, ukończenie) mieć coś zrobione have sth done; mam zebrane materiały I have some materials collected.

13. ( wyraża przypuszczenie) miałbym żałować tego? should I regret it?; gdybym miał wybierać... if I were to chose...

1. (= czuć się) be; jak się masz? how are you?; on ostatnio ma się nie najlepiej he hasn't been well lately; masz się teraz z pyszna you have to pay the devil now.

2. ( wyraża stan rzeczy) ma się na deszcz it's going to rain; sprawy tak się mają the things are going like this; this is how the matter stands; dzień ma się ku końcowi the day is drawing to an end.

3. (= uważać się) za kogo ty się masz? who do you think you are?

4. ( w utartych wyrażeniach) mieć się na baczności przed kimś/czymś beware sb/sth; mieć się ku sobie be attracted to each other; ma się rozumieć sure, certainly, of course.

- pojechać do Warszawy/Francji to go to Warsaw/France

- pójść do kina/teatru to go to the cinema/theatre

- pójść do domu to go home

- chodzić do szkoły to go to school

- Anna już wyszła do pracy Anne has already left for work

- podejść do kogoś to come up to a. approach sb

- chodźmy do mnie let’s go to my place

- przyszedł do mnie wczoraj Robert Robert came to see me yesterday

- pójść do lekarza/dentysty/szewca/fryzjera to go to the doctor’s/dentist’s/cobbler’s/hairdresser’s

- pójść do prawnika to go and see a lawyer, to go to see a lawyer

- napisać do kogoś to write to sb

- rzucić/podać piłkę do kogoś to throw/pass a ball to sb

- zatelefonować/zwrócić się do kogoś to phone/address sb

- celować/strzelić do kogoś to aim/shoot at sb

- odprowadzić kogoś do drzwi to see sb to the door

- piąć się do góry to climb up

- podnieść rękę do góry to put one’s hand up

- ręce do góry! hands up!

- włosy zaczesane do góry upswept hair

- odległość od punktu a do b the distance from A to B a. between A and B

- wejść do pokoju/mieszkania to go into a. enter a room/flat

- wsiąść do samochodu to get into a car

- wsiąść do autobusu/pociągu/samolotu to get on(to) a. board a bus/a train/a plane

- włożyć coś do koperty/walizki/szafy/kieszeni to put sth in(to) an envelope/a suitcase/a wardrobe/one’s pocket

- wlać wodę do filiżanki/butelki/czajnika to pour water into a cup/bottle/kettle

- wsypać cukier do herbaty/kawy to put sugar in(to) one’s/sb’s tea/coffee

- wlać komuś coś do gardła to pour sth down sb’s throat

- zostanę tutaj do jutra/poniedziałku/wiosny I’ll be here till a. until tomorrow/Monday/spring

- mieszkał w Krakowie do śmierci he lived in Cracow to the end of his life

- skończę tłumaczenie do środy I’ll finish the translation by Wednesday

- do rozpoczęcia meczu zostało pięć minut it’s/it was five minutes to the beginning of the match

- do jutra/do czwartku! see you tomorrow/Thursday!

- do widzenia a. zobaczenia! goodbye!; see you! pot.

- do tego czasu nie wolno ci wychodzić z domu until then you mustn’t go out

- do tego czasu skończymy malowanie by then we shall have finished the painting

- tradycja ta sięga wstecz do XVII wieku this tradition goes back to the seventeenth century

- do ostatniej chwili till the last moment, until the last

- wpół do drugiej/szóstej half past one/five

- do dwudziestu pacjentów dziennie up to a. as many as twenty patients a day

- do 100 złotych up to a. as much as one hundred zlotys

- inflacja spadła z dziesięciu do siedmiu procent inflation went down from ten to seven per cent

- do tamtego drzewa up to a. as far as that tree

- do kolan [buty, spódnica] knee-length; [śnieg, woda] up to one’s knees; [warkocze, włosy] down to one’s knees

- od stu do dwustu ludzi/kilometrów from one hundred to two hundred people/kilometres, between one hundred and two hundred people/kilometres

- zmierzyć coś z dokładnością do milimetra to measure sth to within a. to an accuracy of one millimetre

- do ostatniego tchu to the last gasp

- do ostatniego człowieka to a man, to the last man

- telefon/list do ciebie a phone call/letter for you

- piłka do drewna/metalu a saw for (cutting) wood/metal

- coś do jedzenia/picia something to eat/drink

- nie mieć nic do jedzenia/picia to have nothing to eat/drink

- do czego to jest? what is this for?

- „do czego używasz tej szmaty?” – „do mycia podłogi” ‘what do you use this rag for?’ – ‘for washing the floor’

- to nie jest do zabawy that’s not for playing with

- kluczyki do samochodu car keys

- przybory do pisania writing implements

- pasta do butów/podłóg shoe/floor polish

- muzyka do tańca dance music

- miejsce do siedzienia/spania a place to sit/sleep

- opiekunka do dziecka a nanny a. childminder

- „zatrudnię gosposię do prowadzenia domu” ‘housekeeper wanted’

- jednostka do zadań specjalnych a commando unit

- asystent do specjalnych poruczeń a special assistant

- Komisja do Spraw Zbrodni Wojennych War Crimes Commission

- mieć coś do zrobienia a. do roboty to have something to do

- nie masz nic lepszego do roboty? haven’t you got anything better to do?

- mamy kilka spraw do omówienia we’ve got a few things to discuss

- sekretarka przyniosła mu dokumenty do podpisania the secretary brought him some documents to sign

- sprawę przekazano do ponownego rozpatrzenia the case was sent back a. returned for reconsideration

- czy masz coś do prania/prasowania? have you got anything that needs to be washed/ironed?

- wziąć się do pracy to get down to work

- oddałem buty do naprawy I took the shoes in to be repaired

- pozowała mu do portretu she was sitting for him

- możliwy/niemożliwy do zrealizowania feasible/unfeasible

- nienadający się do jedzenia uneatable

- wyrażenie nie do przetłumaczenia an untranslatable phrase

- hałas nie do wytrzymania unbearable noise

- przeszkody nie do pokonania insurmountable obstacles

- propozycja nie do przyjęcia an unacceptable proposal

- to jest nie do załatwienia this is impossible (to arrange)

- miłość/szacunek do kogoś love/respect for sb

- nienawiść do kogoś hatred for a. of sb

- jego stosunek do rodziców/pracy his attitude towards his parents/to(wards) (his) work

- mieć a. odczuwać wstręt do pająków to hate a. be afraid of spiders

- tęsknić do czegoś to long a. yearn for sth

- należeć do stowarzyszenia to belong to a. to be a member of an association

- należeć do partii to be a member of a party

- od dziesięciu lat należy do Partii Zielonych he’s been a member of the Green Party for ten years

- zapisać się do chóru/klubu to join a choir/club

- zaciągnąć się do wojska to enlist in the army

- zaliczać kogoś do swoich przyjaciół to count sb among one’s friends

- przymocować/przywiązać coś do czegoś to attach/tie sth to sth

- dodatek do pensji an allowance a. bonus on top of sb’s wages/salary

- był przystojny, do tego jeszcze nie stary he was good looking, and not so old either

- do tego wszystkiego (na domiar złego) on top of all that

- porównać kogoś/coś do kogoś/czegoś to compare sb/sth to sb/sth

- a do b tak się ma jak x do y a to b is like x to y

- mapa w skali 1 do 2500 a map on a scale of 1 to 2500

- makieta w skali jeden do pięciu a one-fifth scale model

- Legia wygrała dwa do jednego Legia won 2-1

- do łóżka, ale już! off to bed now!

- do roboty! let’s get down to work!; let’s go! pot.

■ co ci do tego? what’s it got to do with you?; what business is it of yours? pot.

- jemu nic do naszych spraw he has no business interfering in our affairs

- do niczego pot. rotten pot.; useless